Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và sự phát triển không ngừng của nền kinh tế hiện đại, chế độ kế toán hành chính sự nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả quản lý nguồn lực của các đơn vị hành chính sự nghiệp. Đây là cơ sở để ghi nhận, tổng hợp và phản ánh chính xác các nghiệp vụ kinh tế – tài chính, từ đó tạo nền tảng cho công tác giám sát, kiểm soát và định hướng phát triển bền vững.
1. Thông tư số 24/2024/TT-BTC về hướng dẫn chế độ kế toán hành chính sự nghiệp sẽ thay thế cho thông tư nào?
Vào ngày 17/4/2024, Thông tư 24/2024/TT-BTC được Bộ Tài chính ban hành với mục đích hướng dẫn chế độ kế toán hành chính sự nghiệp. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2025 và áp dụng từ năm tài chính 2025.
2. Đối tượng áp dụng của Thông tư số 24/2024/TT-BTC
Nhìn chung, thông tư này có sự tác động đến hầu hết các đơn vị hành chính, sự nghiệp trên cả nước. Sự tác động và điều chỉnh này sẽ cải thiện và giải quyết các vấn đề còn tồn tại trong bộ máy kế toán tại các đơn vị hành chính, sự nghiệp tại Việt Nam. Căn cứ vào điều 2 của Thông tư số 24/2024/TT-BTC, đối tượng áp dụng đối được quy định như sau:
– Cơ quan nhà nước, trừ UBND cấp xã sử dụng ngân sách xã.
– Đơn vị sự nghiệp công lập, ngoại trừ các đơn vị tự đảm bảo chi thường xuyên và đầu tư (trừ trường hợp có dự toán ngân sách nhà nước, nhận viện trợ không hoàn lại, vay nợ nước ngoài theo dự án hoặc có nguồn phí khấu trừ theo quy định, khi đó phải lập báo cáo quyết toán theo Phụ lục III).
– Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước.
– Tổ chức, cơ quan, đơn vị áp dụng cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập.
Lưu ý:
- Các tổ chức quản lý tài sản kết cấu hạ tầng phải ghi sổ kế toán theo quy định. Doanh nghiệp quản lý tài sản hạ tầng không tính vào vốn nhà nước sử dụng tài khoản ngoài bảng, còn doanh nghiệp có tài sản hạ tầng thuộc vốn nhà nước thì hạch toán theo chế độ kế toán doanh nghiệp.
- Các tổ chức, cơ quan, đơn vị không sử dụng ngân sách nhà nước có thể áp dụng chế độ kế toán này nếu phù hợp với hoạt động của mình.
3. Nguyên tắc và yêu cầu lập báo cáo tài chính đối với chế độ kế toán hành chính sự nghiệp theo TT 24/2024/TT-BTC
Theo Khoản 4, Điều 9 của Thông tư số 24/2024/TT-BTC, các nguyên tắc và yêu cầu trong việc lập báo cáo tài chính đối với chế độ kế toán hành chính sự nghiệp được nêu như sau:
– Cần dựa trên số liệu sau khóa sổ: Báo cáo tài chính phải được xây dựng dựa trên các thông tin, số liệu kế toán đã được ghi nhận sau khi thực hiện việc khóa sổ.
– Tuân thủ nguyên tắc và nhất quán: Việc lập báo cáo phải dựa trên các nguyên tắc, nội dung và phương pháp quy định, đồng thời đảm bảo sự nhất quán qua các kỳ kế toán. Trong trường hợp có sự khác biệt về cách trình bày, đơn vị cần cung cấp lời giải trình cụ thể về nguyên nhân.
– Phản ánh trung thực và có hệ thống: Báo cáo tài chính cần thể hiện trung thực và khách quan các chỉ tiêu về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng tiền, được sắp xếp theo một cấu trúc chặt chẽ và hệ thống. Đồng thời, các thông tin, số liệu được trình bày trong các báo cáo tình hình tài chính, kết quả hoạt động và lưu chuyển tiền tệ phải có phần thuyết minh đầy đủ theo quy định.
– Tích hợp đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế – tài chính: Mọi nghiệp vụ phát sinh trong phạm vi đơn vị kế toán cần được tổng hợp đầy đủ trong báo cáo, với số liệu phải tương thích và nhất quán với các số liệu ghi sổ tại các tài khoản tương ứng. Bất kỳ sự thiếu sót nào trong việc đưa vào các nghiệp vụ kinh tế – tài chính sẽ được xem là hành vi “để ngoài sổ”. Đồng thời, báo cáo cần bao gồm thông tin của đơn vị chính và các đơn vị hạch toán phụ thuộc, trong khi các giao dịch nội bộ trong năm phải được loại trừ hoàn toàn trước khi lập báo cáo.
– Kịp thời và liên tục: Báo cáo tài chính phải được lập đúng thời hạn theo quy định, với nội dung, thông tin và số liệu được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu và đáng tin cậy. Các số liệu cần được liên tục phản ánh, đảm bảo số liệu của kỳ hiện tại tiếp nối số liệu của kỳ trước.
– Bảo vệ tính toàn vẹn của báo cáo: Việc can thiệp để thay đổi thông tin, số liệu đã nộp cho cơ quan có thẩm quyền hoặc đã công khai bị nghiêm cấm. Trong trường hợp cần điều chỉnh, các sửa đổi phải tuân theo các nguyên tắc và quy định điều chỉnh được nêu trong Thông tư cũng như các văn bản hướng dẫn liên quan.
4. Một số điểm mới trong TT24/2024/TT-BTC
Theo thông tư 24/2024/TT-BTC, những điểm mới mà kế toán cần lưu ý bao gồm:
– Đối với chứng từ kế toán: Loại bỏ quy định về mẫu chứng từ bắt buộc, cho phép các đơn vị linh hoạt xây dựng và áp dụng phù hợp với công nghệ thông tin và thực tế hoạt động.
– Thay đổi trong hệ thống tài khoản kế toán và hạch toán:
+ Điều chỉnh hệ thống tài khoản theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, bổ sung tài khoản mới (TK135, TK142, TK341, TK342, TK518, TK641, TK812), sắp xếp lại một số tài khoản hiện có (TK121, TK137, TK141, TK241, TK338, TK353, TK411, TK431, TK531, TK611, TK612) và loại bỏ tài khoản không còn phù hợp (TK337, TK366, TK468).
+ Bổ sung tài khoản phản ánh nghiệp vụ mới theo cơ chế tài chính (TK143, TK229, TK352) và quản lý hàng dự trữ quốc gia (TK145, TK151, TK157, TK158, TK345, TK351).
– Hướng dẫn hạch toán các nghiệp vụ:
- Ghi nhận doanh thu, chi phí theo chuẩn mực kế toán công.
- Theo dõi nguồn kinh phí nhận được, mua sắm tài sản cố định, hàng tồn kho, cải cách tiền lương.
- Ghi nhận phải thu, phải trả trong nội bộ đơn vị và đơn vị dự toán cấp 1 để đảm bảo đối chiếu số liệu hợp nhất BCTC.
- Hạch toán kinh phí ủy quyền, ủy thác chi trả.
- Xử lý mua sắm tài sản, vật tư, nguyên liệu dự trữ ngoài mua sắm tập trung.
- Ghi nhận các khoản dự phòng tài chính.
- Hạch toán chi phí xây dựng cơ bản chờ quyết toán nhằm đảm bảo tính chính xác trên BCTC.
- Điều chỉnh các nghiệp vụ liên doanh, liên kết, doanh thu, chi phí, quỹ theo hệ thống tài khoản mới.
– Đối với sổ kế toán: Quy định danh mục, nguyên tắc lập và nội dung tối thiểu của sổ kế toán, đồng thời không bắt buộc mẫu biểu cố định để các đơn vị linh hoạt thiết kế phù hợp với hoạt động của mình.
– Đối với Báo cáo quyết toán: Bổ sung chỉ tiêu báo cáo theo yêu cầu của các cơ quan chức năng để đảm bảo đầy đủ thông tin. Đồng thời hướng dẫn chi tiết về lập báo cáo quyết toán khi có hỗ trợ kinh phí giữa các cấp ngân sách để đảm bảo số liệu quyết toán chính xác.
– Đối với Báo cáo tài chính:
+ Quy định cụ thể về các trường hợp điều chỉnh hồi tố số liệu nhằm đảm bảo tính thống nhất và độ tin cậy của BCTC.
+ Chuẩn hóa mẫu biểu báo cáo theo Chuẩn mực kế toán công Việt Nam, cải tiến cách trình bày báo cáo kết quả hoạt động và hướng dẫn thuyết minh đầy đủ thông tin tài chính.
+ Bỏ mẫu báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp gián tiếp để thống nhất và thuận lợi trong hợp nhất số liệu.
– Đối với khâu lưu trữ hồ sơ, tài liệu và việc sử dụng phần mềm kế toán:
+ Bổ sung quy định về lưu trữ hồ sơ kế toán, sử dụng phần mềm kế toán theo đúng quy định pháp luật.
+ Quy định rõ yêu cầu đối với phần mềm kế toán tại đơn vị nhằm đảm bảo chất lượng công tác kế toán và độ chính xác của số liệu báo cáo.
– Đối với khâu chuyển đổi số dư: Sau khi khóa sổ kế toán lập báo cáo tài chính năm 2024, đơn vị cần thực hiện chuyển đổi số dư sang tài khoản mới theo hướng dẫn tại Phụ lục VI kèm theo Thông tư.
Tạm kết:
Các quy định đối với chế độ kế toán hành chính sự nghiệp không chỉ đảm bảo tính chính xác, minh bạch và liên tục của thông tin tài chính mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát hoạt động của các đơn vị. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi vừa cung cấp sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc.
